Bankowość Telefoniczna

usługa świadczona przez Centrum Obsługi Klientów polegająca na zapewnieniu dostępu do informacji o rachunkach bankowych Posiadacza pakietu i składania dyspozycji z tych rachunków za pomocą telefonu pracującego w trybie wybierania tonowego lub za pośrednictwem Konsultanta.

Blokada rachunku bankowego

Forma zabezpieczenia udzielonego przez Bank kredytu: nieodwołalna blokada środków pieniężnych zgromadzonych na bankowych rachunkach złotowych i walutowych kredytobiorcy lub osoby trzeciej: oszczędnościowo-rozliczeniowych, związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, lokacie terminowej, czy też oszczędnościowo - kredytowych.

B2B - Business To Business

Transakcje, których obie strony to przedsiębiorstwa, w przeciwieństwie do transakcji B2C (business to customer), w których jedną ze stron jest konsument. B2B jest zwykle używane do transakcji elektronicznych.

Badania i rozwój

Działalność mająca na celu opracowywanie nowych wyrobów i procesów produkcji (ang. R&D, w Polsce często używany skrót B+R).

Bank

Instytucja finansowa udzielająca kredytów z pieniędzy pozyskanych z wkładów pieniężnych ludności i przedsiębiorstw.

Bank centralny

Bank centralny jest instytucją państwową, której powierzono zadanie emisji pieniądza i prowadzenia polityki pieniężnej kraju. Najważniejszym zadaniem banku centralnego jest najczęściej dbałość o wartość pieniądza i stabilność cen, czyli przeciwdziałanie narastaniu inflacji.

Wszystkie kraje Unii Europejskiej zapewniły konstytucyjnie całkowitą niezależność banków centralnych (jest to m.in. warunek członkostwa w UE). Oznacza to, że bank centralny ma obowiązek realizować swój statutowy cel dbałości o wartość pieniądza, a rząd i politycy nie mają prawa wpływać na jego decyzje, nawet jeśli się z nimi nie zgadzają. Takie określenie pozycji banku centralnego bierze się z przekonania, że warunkiem skuteczności jego działania jest jasne określenie celu. Ponieważ politycy pragną zyskać popularność wyborców i mogą unikać działań niepopularnych, a rząd dąży zazwyczaj do jak najszybszego wzrostu gospodarczego i spadku bezrobocia, zadaniem banku centralnego jest dbałość o to, by wzrostowi temu nie towarzyszyła nadmierna inflacja. Podejście takie bazuje na przekonaniu – wyrażanym przez współczesną ekonomię – że na długą metę to właśnie stabilny pieniądz i niska inflacja przyczyniają się do szybkiego wzrostu PKB.

Banki centralne różnią się często w swoim podejściu do polityki pieniężnej. Zasadniczą różnicę można pokazać na podstawie obecnej polityki dwóch najważniejszych banków centralnych świata:

• Europejski Bank Centralny (ECB, wspólny bank centralny krajów strefy euro) wyznaje zasadę, że zmiany ilości pieniądza w obiegu nie mogą na dłuższą metę znacząco wpłynąć na tempo wzrostu gospodarczego. W związku z tym, ECB uważa, że narzędzi polityki pieniężnej nie powinno się używać dla prowadzenia bieżącej polityki gospodarczej, a zwłaszcza dla regulowania koniunktury. ECB w swojej polityce patrzy przede wszystkim na kształtowanie się inflacji i nie jest skłonny do silnego obniżania stóp procentowych nawet wówczas, gdy koniunktura gospodarcza jest słaba;
• System Rezerwy Federalnej (pot. FED, bank centralny USA) tradycyjnie uznaje, że za pomocą polityki pieniężnej można i należy starać się wpływać na bieżącą sytuację gospodarczą, a w szczególności pobudzać wzrost w okresie recesji i zwalczać bezrobocie. Efektem takiego przekonania były gwałtowne obniżki stóp procentowych, dokonane przez FED w 2001 r., kiedy gospodarce amerykańskiej groziła recesja.

W wielu krajach świata dochodziło do nieporozumień i ostrych dyskusji banków centralnych z rządami i parlamentami. W latach 1995-1999 wystąpił niezwykle ostry spór między rządem i bankiem centralnym Japonii (bankowi zarzucano zbyt restrykcyjną politykę pieniężną i brak wrażliwości na sytuację gospodarczą kraju), a w latach 2001-2003 między rządem i Narodowym Bankiem Polski (zarzucano mu utrzymywanie zbyt wysokich stóp procentowych, a tym samym utrwalanie zjawisk recesyjnych w gospodarce). Przedmiotem krytyki ze strony ministrów finansów krajów strefy euro była też w swoim czasie polityka Europejskiego Banku Centralnego (bankowi zarzucano brak reakcji na nadmierną słabość kursu euro). Spory takie nie są rzadkością, nie mogą jednak podważyć podstawowej zasady niezależności banku centralnego.

Bank inwestycyjny

Bank specjalizujący się w doradztwie kapitałowym, zarządzeniu aktywami, emisji, zakupie i sprzedaży papierów wartościowych oraz innymi operacjami na rynkach finansowych w imieniu swoich klientów i swoim. Banki inwestycyjne są zwykle wyraźnie wyodrębnione od innych banków w Stanach Zjednoczonych; w Europie banki mają zwykle charakter uniwersalny, tzn. łączą cechy banku inwestycyjnego z działalnością depozytową i kredytową.

Banki komercyjne

Banki komercyjne zalicza się do grupy instytucji nazywanych pośrednikami finansowymi, które specjalizują się w gromadzeniu depozytów od gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, aby pożyczać z kolei te środki innym przedsiębiorstwom i gospodarstwom domowym – tym, które potrzebują ich na inwestycje, zakup dóbr trwałego użytkowania lub po prostu na pokrycie kosztów bieżącej działalności. Bank komercyjny jest więc instytucją powołaną do przyjmowania depozytów i udzielania kredytów.
Bank komercyjny, podobnie jak inni pośrednicy finansowi, spełnia cztery główne funkcje:

* minimalizuje koszt pozyskania funduszy, czyli wyręcza osobę lub organizację w szukaniu podmiotu, który byłby skłonny pożyczyć pieniądze. W ten sposób firma, która chciałaby np. sfinansować projekt inwestycyjny wartości 10 milionów złotych, nie musi sama szukać kilkuset osób w celu zebrania odpowiedniej kwoty. Bank rozkłada koszty tych poszukiwań na dużą liczbę pożyczkobiorców, gdyż zajmuje się poszukiwaniem funduszy dla wielu firm jednocześnie.
* minimalizuje koszt oceny sytuacji finansowej pożyczkobiorców, czyli sprawdza, czy mają oni wystarczające dochody na spłatę zobowiązań. Pożyczanie pieniędzy jest ryzykownym zajęciem, bo pożyczkobiorca może z różnych przyczyn nie spłacić pożyczki. W celu obniżenia tego ryzyka trzeba sprawdzić, czy ma on wystarczające dochody na spłatę zobowiązań i kontrolować jego działania w trakcie korzystania z kredytu. Te czynności byłyby bardzo kosztowne dla pojedynczego depozytariusza, dlatego bank wyręcza pożyczkodawcę, wykorzystując wyspecjalizowane kadry do monitorowania dłużników. Koszty kontroli sprawowanej przez banki są niższe, ponieważ jednocześnie obejmuje ona wielu dłużników.
* dywersyfikuje ryzyko pożyczek, czyli zmniejsza ryzyko operacji dla pojedynczego właściciela depozytu. Wyobraźmy sobie, że pieniądze pożycza od nas jedna firma i bankrutuje; nasze oszczędności przepadają. Tymczasem bank komercyjny pożycza fundusze dużej liczbie podmiotów, więc jeśli złożymy w nim nasz depozyt, to możemy sobie wyobrazić, że jakąś jego niewielką część pożyczy duża liczba klientom banku. Niewypłacalność jednego z dłużników banku nie zagrozi zatem bezpieczeństwu złożonych w banku depozytów.
* zapewnia płynność, czyli przyjmuje krótkoterminowe depozyty, a pożycza fundusze na długie terminy. Płynność definiuje się jako łatwość i pewność, z jaką dane aktywa finansowe wymienia się na pieniądz. Depozyty na krótki termin czy na żądanie oznaczają, że bank jest gotów je niezwłocznie wypłacić. Z kolei długoterminowe pożyczki zapewniają płynność dłużnikom banku.

Podsumowując, banki komercyjne pełnią pożyteczną rolę w gospodarce, bez nich przepływ wolnych środków finansowych byłby o wiele droższy i powolniejszy, na czym znacznie cierpiałby wzrost gospodarczy.

Bank komercyjny

Bank zajmujący się głównie udzielaniem kredytów obrotowych, gromadzeniem wkładów pieniężnych i prowadzeniem oraz obsługą rachunków przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.

Bank korespondent

Bank zagraniczny reprezentujący interesy klienta danego banku za granicą.

Bankowy Fundusz Gwarancyjny

Instytucja powołana przez banki, której celem jest działanie na rzecz bezpieczeństwa i stabilności systemu bankowego, a także wzrostu zaufania do banków. Podstawowym zadaniem BFG jest ochrona środków pieniężnych osób fizycznych i innych podmiotów, ulokowanych w postaci depozytów w bankach. BFG zajmuje się również udzielaniem pomocy finansowej bankom, którym grozi niewypłacalność, a które podejmują samodzielne działania naprawcze lub dążą do połączenia z bankiem w dobrej sytuacji finansowej, a także analizą sytuacji w sektorze bankowym ukierunkowaną na podejmowanie inicjatyw zwiększających jego stabilność. Bankowy Fundusz Gwarancyjny jest finansowany ze składek wnoszonych przez banki, w których depozyty są objęte gwarancjami Funduszu. Składki są proporcjonalne do wielkości aktywów banków. Nie wszystkie banki działające na terenie Polski są objęte gwarancjami Funduszu – listę banków, które są nimi objęte można znaleźć na jego stronach internetowych. Od 28 listopada 2008, BFG gwarantuje w 100% środki do 50 000 EUR. Gwarancjami objęta jest całość środków zgromadzonych w banku przez daną osobę, liczba posiadanych przez nią rachunków bankowych jest bez znaczenia – w razie konieczności skorzystania z interwencji BFG depozyty na wszystkich rachunkach są sumowane. Ochronie BFG nie podlegają depozyty skarbu państwa, instytucji finansowych, podmiotów, które nie są uprawnione do wykonywania uproszczonego bilansu i rachunku zysków i strat oraz depozytów zarządu banku oraz jego głównych akcjonariuszy.

Bank państwowy

Bank utworzony na podstawie ustawy Prawo bankowe przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia. Właścicielem banku państwowego jest Skarb Państwa.

Bank Rozliczeń Międzynarodowych

(BIS – Bank For International Settlements) – organizacja międzynarodowa zrzeszająca banki centralne i władze monetarne z 55 krajów, propagująca międzynarodową współpracę finansową i monetarną. Siedziba Banku Rozliczeń Międzynarodowych znajduje się w Bazylei w Szwajcarii.

Główne działania BIS koncentrują się na tworzeniu forum dyskusji między bankami centralnymi na temat aktualnych problemów z zakresu polityki monetarnej i stabilności sektora finansowego, analizach ekonomicznych i monetarnych, zbieraniu statystyk wykorzystywanych przez banki centralne a także kierowanych do banków centralnych usługach finansowych z zakresu zarządzania rezerwami dewizowymi (np. przyjmowanie depozytów od banków centralnych, zarządzanie portfelami aktywów).

BIS udziela bankom centralnym krótkoterminowych kredytów oraz jest gotów koordynować dostarczanie płynności krajom dotkniętym kryzysami finansowymi. Bank Rozliczeń Międzynarodowych nie przyjmuje depozytów ani nie udziela kredytów przedsiębiorstwom i gospodarstwom domowym.

Bank spółdzielczy

Bank utworzony na podstawie ustawy Prawo bankowe mający formę prawną spółdzielni. W Polsce na koniec 2004 roku funkcjonowało 596 banków spółdzielczych (dane NBP).

Bank Światowy

Instytucja powstała w 1946 r. w wyniku postanowień międzynarodowej konferencji w Bretton Woods, której celem była przede wszystkim odbudowa Europy i Japonii ze zniszczeń spowodowanych II wojną światową, a także pomoc w rozwoju gospodarczym i społecznym dla rozwijających się krajów Ameryki Łacińskiej, Azji i Afryki. Bank Światowy składa się z dwóch organizacji: Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (IBRD) oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Rozwoju (IDA). Bank Światowy nie jest bankiem w powszechnym tego słowa znaczenia. Jest to organizacja zajmująca się zwalczaniem biedy i poprawą standardów życia na całym świecie. Finansowana głównie za pośrednictwem rynków finansowych oraz przez 185 krajów członkowskich koncentruje się na udzielaniu nisko oprocentowanych kredytów oraz grantów dla krajów rozwijających się na finansowanie projektów edukacyjnych, zdrowotnych, związanych z rozwojem infrastruktury itp.

Baryłka (ropy naftowej)

Standardowa miara objętości stosowana w handlu ropą naftową. 1 baryłka to w przybliżeniu 159 litrów.

Baza monetarna

Inaczej: baza pieniężna.

Baza pieniężna

Pieniądz w formie banknotów i bilonu znajdujący się w obiegu w gospodarce.

Benchmark

Wartość referencyjna, używana do oceny efektywności zarządzania.

Bessa

Trwający przez jakiś czas (kilka dni lub dłużej) spadek cen akcji na giełdzie obejmujący znaczną część notowanych walorów.

Beta

Współczynnik używany w analizie i modelowaniu rynków akapitowych, określający siłę i kierunek reakcji cen danego waloru na zmiany indeksu giełdowego.

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ)

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) występują wtedy, gdy inwestor zagraniczny staje się właścicielem lub współwłaścicielem przedsiębiorstwa działającego w danym kraju i w aktywny sposób wpływa na zarządzanie tym przedsiębiorstwem.

BIZ to przepływy kapitału przez granice państw, które polegają na zakupie już istniejących przedsiębiorstw albo tworzeniu nowych firm od podstaw. Przykłady BIZ to:

• budowa nowej fabryki przez inwestora z innego kraju;
• zakup co najmniej 10% akcji danej firmy przez obcego inwestora;
• pożyczki od firm „matek” dla firm „córek”;
• inwestowanie w kraju części zysków przedsiębiorstw, mających obcych właścicieli (tzw. reinwestowanie zysków).

BIZ kierują się tam, gdzie koszty wytwarzania danych produktów są najniższe i firmy mogą odnieść korzyści wielkiej skali, rozpoczynając masową produkcję. Właściciele BIZ, wybierając lokalizację, biorą pod uwagę konkurencyjność danego kraju. Kraje usiłują przyciągać BIZ, gdyż przynoszą one z reguły nowe technologie, lepszą organizację pracy oraz zarządzanie, dzięki czemu spadają koszty i ceny wytwarzanych przez nie produktów i świadczonych usług. Gospodarka staje się zatem nowocześniejsza. Dzięki nim powstają też nowe miejsca pracy, zwłaszcza, jeśli nowy zakład powstaje „w szczerym polu”. Miejsca pracy powstają również w otoczeniu firmy, która sama zaczyna zgłaszać popyt na surowce, półprodukty i usługi. Zdarza się, że przejęcie przedsiębiorstwa przez obcy kapitał doprowadza do zwolnień pracowników, ale oznacza to, że byli oni źle wykorzystani przez poprzedniego właściciela. Zbędni pracownicy mają szanse znaleźć zajęcie tam, gdzie ich praca wytwarza wyższy produkt. W ten sposób rośnie też wydajność pracy w gospodarce, gdyż pracownicy trafiają tam, gdzie są naprawdę potrzebni. BIZ do kraju i z kraju są ujmowane w rachunku finansowym bilansu płatniczego.

Bezrobocie

Bezrobocie oznacza sytuację, kiedy część osób poszukujących pracy nie może jej znaleźć. Pojawia się wówczas, gdy podaż pracy przewyższa popyt na pracę. Bezrobocie jest zatem stanem gospodarki, w którym część zasobów pracy pozostaje niewykorzystana.

Bezrobocie można podzielić na dobrowolne i przymusowe.
• Bezrobocie dobrowolne to przypadek osób, które z różnych przyczyn decydują się na zmianę pracy i szukają nowego zajęcia albo czekają na rozpoczęcie już umówionej pracy. Bezrobocie dobrowolne jest częścią bezrobocia frykcyjnego, które powstaje z powodu barier w przepływie informacji i odzwierciedla naturalny proces fluktuacji pracowników; upływa trochę czasu zanim przyszły pracownik i pracodawca odnajdą się nawzajem, gdyż nie ma dwóch takich samych prac i dwóch takich samych pracowników.
• Bezrobocie przymusowe pojawia się wtedy, kiedy osoba chciałaby podjąć pracę za daną płacę na rynku, ale nie może jej znaleźć bez względu na wysiłek włożony w poszukiwania.

W gospodarce rynkowej powstawanie i likwidacja miejsc pracy jest naturalnym procesem. Ze względu na niedopasowanie kwalifikacyjne popytu i podaży pracy część osób, która chciałaby podjąć pracę może pozostawać poza zatrudnieniem. Taką sytuację określa się mianem bezrobocia strukturalnego. Ono też nie wynika z braku miejsc pracy, choć jest przymusowe.

Istnieje wiele przyczyn bezrobocia przymusowego; najważniejszą jest jednak wadliwe funkcjonowanie rynku pracy. Ich przykładem jest sztywność płac realnych w dół, czyli niemożność ich obniżenia tak, aby zwiększył się popyt na pracę i spadło bezrobocie. Jednym z powodów tej sztywności jest działalność związków zawodowych, które w imieniu pracowników negocjują warunki płacy i pracy. Pojedynczy pracownik zajmuje słabą pozycję przetargową, mając naprzeciw siebie dużego pracodawcę, a przez to niewielki wpływu na wysokość płacy. Jeżeli związki zawodowe reprezentują wielu pracowników, często potrafią wynegocjować wyższą płacę za tę samą pracę niż pojedynczy pracownik. W rezultacie rosną koszty pracy i zgodnie z prawem malejącego krańcowego produktu pracy, firmy zatrudniają mniej pracowników. W efekcie powstaje bezrobocie. Należy podkreślić, że związki zawodowe reprezentują zazwyczaj wyłącznie już zatrudnionych pracowników, a nie bezrobotnych. Z tego powodu, zależy im na wysokim wzroście wynagrodzeń, a nie na ich obniżaniu i zwiększaniu zatrudnienia. Wobec silnej pozycji negocjacyjnej pracowników, o wielkości bezrobocia decyduje stan koniunktury. Podczas recesji firmy wytwarzają mniej produktów, więc zwalniają pracowników, bo koszty zatrudnienia zaczynają przekraczać przychody, lecz nie obniżają płac realnych, co mogłoby temu częściowo zapobiec.

Inne przyczyny bezrobocia przymusowego to wysokie klin podatkowy, wysoka płaca minimalna, wysoki stopień prawnej ochrony zatrudnienia, niska mobilność pracowników (gotowość do zmiany miejsca pracy), niesprawność działania pośrednictwa pracy.

Najczęściej stosowaną miarą bezrobocia jest stopa bezrobocia, czyli relacja ilości bezrobotnych do łącznej liczby bezrobotnych i zatrudnionych, wyrażona w procentach.

Bezrobocie frykcyjne

Tymczasowe bezrobocie wynikające ze zmiany miejsca zamieszkania, zmiany zawodu itp.

Bezrobocie koniunkturalne

Bezrobocie pojawiające się w momencie załamania gospodarczego, czyli wtedy, kiedy całkowity popyt w gospodarce zmniejsza się; nazywane także bezrobociem cyklicznym lub keynesowskim.

Bezrobocie naturalne

Suma bezrobocia frykcyjnego i strukturalnego.

Bezrobocie strukturalne

Bezrobocie spowodowane niedostosowaniem podaży pracy do popytu na pracę, np. zbyt niskimi lub nieodpowiednimi kwalifikacjami osób poszukujących pracy.

Bezrobocie technologiczne

Odmiana bezrobocia strukturalnego; pojawia się w wyniku postępu technologicznego zmniejszającego zapotrzebowanie na pracę w niektórych zawodach.

Biały rycerz (White knight)

Inwestor zakupujący firmę w celu udzielenia jej pomocy, na przykład w wyjściu z trudnej sytuacji finansowej lub niedopuszczeniu do wrogiego przejęcia.

Biegły rewident

Osoba posiadająca oficjalnie potwierdzone kompetencje do badania i oceny sprawozdań finansowych przygotowywanych przez firmy i instytucje.

Bilans

Zestawienie obrazujące stan majątkowy przedsiębiorstwa w danym momencie. W bilansie przedsiębiorstwa przedstawia się poszczególne składniki majątku (aktywa i źródła jego pochodzenia oraz pasywa). Sumy aktywów i pasywów muszą być takie same.

Bilans handlowy

Bilans handlowy jest zestawieniem dochodów z eksportu (wywozu) dóbr z kraju za granicę i płatności za import (wwóz) dóbr do kraju. Wpływy z eksportu zaznacza się znakiem plus, a płatności importowe oznacza się znakiem minus. Różnica między wpływami z eksportu a płatnościami za import jest nazywana saldem bilansu handlowego. Jeśli eksport przewyższa import, mówimy o nadwyżce w bilansie handlowym, w odwrotnej sytuacji o deficycie.

W bilansie handlowym za dany okres księguje się wartość transakcji eksportowych i importowych zawartych w tym okresie. Dla przykładu, bilans pierwszego kwartału 2006 r. obejmuje wartość transakcji zrealizowanych w tym okresie. Nie ma znaczenia, czy płatności zostały przekazane w pierwszym kwartale, czy też nastąpi to dopiero później; większość umów w handlu zagranicznym zawiera się na kredyt, dlatego mówimy, że bilans handlowy jest sporządzony na bazie transakcji (a nie na bazie płatności). W Polsce bilans handlowy sporządza się w walucie krajowej, euro i dolarze USA co miesiąc, regularnie pojawiają się także dane kwartalne i roczne. Wstępne dane za określony miesiąc są dostępne na stronie internetowej NBP w rubryce „statystyka”. Dane te podlegają ewentualnym korektom w przypadku napływu nowych informacji o zawartych transakcjach.

Uważna obserwacja i analiza bilansu handlowego pozwala wyciągać ważne wnioski na temat sytuacji gospodarczej kraju. Generalnie ujemne saldo oznacza, że kraj więcej towarów i usług zużywa, niż produkuje. Należy jednak wówczas przeanalizować, jakim celom służy ów import: jeśli np. kraj importuje dużo dóbr inwestycyjnych, oznacza to jego szybką modernizację i może być zjawiskiem pożądanym. Jeśli z kolei kraj importuje głównie towary konsumpcyjne – i ma ujemne saldo bilansu handlowego – może to oznaczać, że kraj zaciąga długi za granicą, aby je przejadać. A to może być groźne dla przyszłego rozwoju.
Bilans handlowy jest częścią szerszego zestawienia bieżących rozliczeń kraju z zagranicą zwanego bilansem obrotów bieżących.

Bilans oszczędności i inwestycji

Bilans oszczędności i inwestycji jest zestawieniem dla danego roku, które pokazuje, wartość inwestycji dokonanych przez poszczególne sektory instytucjonalne istniejące w gospodarce i jak wielka jest skala posiadanych przez nie oszczędności (a więc środków na finansowanie inwestycji).

W całej gospodarce dokonane inwestycje muszą być równe oszczędnościom (bo właśnie oszczędności są źródłem finansowania inwestycji). Jeśli oszczędności w kraju jest zbyt mało, dodatkowy kapitał musi być pożyczony z zagranicy, a suma kapitału pożyczonego z zagranicy jest równa ujemnemu saldu rachunku obrotów bieżących bilansu płatniczego. Fakt, że w skali kraju – po uwzględnieniu kapitału pożyczonego z zagranicy – suma oszczędności jest równa sumie inwestycji nie oznacza, że musi tak być w przypadku każdego sektora instytucjonalnego.

Dzięki zestawieniu bilansu oszczędności i inwestycji można ustalić:

• jak duże są oszczędności i inwestycje poszczególnych sektorów,
• które sektory więcej oszczędzają niż inwestują (zazwyczaj w takiej sytuacji znajdują się gospodarstwa domowe),
• które sektory więcej inwestują niż oszczędzają (zazwyczaj w takiej sytuacji znajdują się przedsiębiorstwa, a w przypadku dużych deficytów sektora publicznego również instytucje państwowe),
• jak wygląda bilans oszczędności i inwestycji kraju w rozliczeniach z zagranicą (czy kraj jako całość pożycza oszczędności zagraniczne dla sfinansowania własnych inwestycji, czy też eksportuje własne oszczędności dla sfinansowania potrzeb inwestycyjnych zagranicy).

W konsekwencji, bilans oszczędności i inwestycji informuje nas o tym, które sektory pożyczają oszczędności od innych, aby sfinansować swoje inwestycje (innymi słowy, bilans oszczędności i inwestycji informuje o przepływach kapitału pomiędzy sektorami). Pożyczki te odbywają się zazwyczaj za pośrednictwem systemu finansowego (banków komercyjnych, rynków kapitałowych).

Bilans płatniczy

Bilans płatniczy jest statystycznym zestawieniem wartości wszystkich transakcji gospodarczych, które w danym okresie (np. roku), miały miejsce między rezydentami kraju (czyli osobami zamieszkałymi na stałe w kraju) a resztą świata (nierezydentami). Jest więc to zapis stosunków gospodarczych kraju z zagranicą: po jednej stronie zapisuje się w nim wszelkie transakcje powodujące dochody dewizowe, po drugiej wszystkie wydatki dewizowe.

Zasada księgowania jest taka:
• cokolwiek opuszcza kraj (np. eksport) i stwarza prawo do otrzymania zapłaty - jest zapisywane ze znakiem plus (kredyt);
• cokolwiek przyjeżdża do kraju i powoduje płatność wobec nierezydentów (np. import) jest zapisywane ze znakiem minus (debet).

Przelot polskiego turysty tureckimi liniami lotniczymi jest księgowany jako import usług. Zakup polskiej obligacji rządowej przez zagranicznego inwestora jest zapisany z plusem, bo kraj podejmuje wprawdzie zobowiązanie na przyszłość spłaty, ale gotówkę otrzymuje obecnie. Zakup firmy zagranicznej przez Polaków (inwestycja bezpośrednia za granicą) jest rejestrowany jako odpływ ze znakiem minus.

Najwygodniej jest podzielić bilans płatniczy na cztery części. Pierwszą jest bilans bieżący, który obejmuje transakcje eksportu i importu towarów (bilansu handlowego), wymianę usług, transfery i inne bieżące transakcje. Wymiana aktywów finansowych, które powodują zobowiązania w przyszłości, jest natomiast księgowana w drugiej części bilansu płatniczego, czyli na rachunku finansowym. Trzecią część stanowią oficjalne transakcje rezerwowe. Dotyczą one zmian w rezerwach walutowych państwa. Niedociągnięcia w sprawozdawczości sprawiają, że części transakcji nie udaje się rozpoznać, dlatego w bilansie pojawia się też czwarta pozycja: saldo błędów i opuszczeń, która jest składnikiem bilansującym.

Jedną z najuważniej obserwowanych zmiennych gospodarczych jest saldo obrotów bieżących, wyliczane na podstawie transakcji bilansu bieżącego. W ciągu ostatnich kilkunastu lat było ono zazwyczaj w Polsce ujemne. Dzięki napływowi zagranicznych inwestycji bezpośrednich i inwestycji portfelowych do Polski, dodatnie było za to saldo na rachunku finansowym.

Bilans sektora bankowego

Bilans sektora bankowego to zapis wszystkich aktywów finansowych i pasywów finansowych, a także innych aktywów i pasywów posiadanych w danym momencie przez system bankowy.

System bankowy tworzą banki komercyjne, banki spółdzielcze i bank centralny. Każdy bank ma obowiązek sporządzania bilansu, czyli zestawienia po jednej stronie swoich aktywów finansowych (np. udzielonych kredytów), a po drugiej stronie swoich zobowiązań (np. przyjętych depozytów). Inaczej rzecz biorąc tego, co bank ma i tego, co jest winien. Różnicę między sumą aktywów i zobowiązań (pasywów) stanowi kapitał własny banku – czyli te środki, które zainwestowali w niego właściciele.

Bilans skonsolidowany sektora bankowego jest zbiorczym zestawieniem aktywów i pasywów banków komercyjnych i banku centralnego wobec instytucji i osób spoza tego sektora. Tym samym są eliminowane wzajemne zobowiązania między bankami a bankiem centralnym – znoszą się one nawzajem (to tak jakby sporządzić bilans aktywów i zobowiązań rodziny wobec świata: nie uwzględnia się w nich faktu, że córka jest winna ojcu 10 zł, które jest aktywem finansowym z punktu widzenia ojca, gdyż nie dotyczy to świata zewnętrznego). W odniesieniu do sektora bankowego, nie uwzględnia się np. depozytów złożonych w banku centralnym przez banki komercyjne. Wzajemnie znoszą się także depozyty między bankami.

Po stronie aktywów sektora bankowego znajdują się: kredyty dla podmiotów spoza niego - ludności i przedsiębiorstw - a także kapitał fizyczny (budynki, wyposażenie), skarbowe papiery wartościowe oraz akcje. Po stronie pasywów znajdują się przede wszystkim depozyty ludności i przedsiębiorstw oraz ta część gotówki, która znajduje się w ich rękach. Ta część gotówki, którą mają banki, jest ich aktywem, ale jednocześnie zobowiązaniem banku centralnego, który ją emituje, więc znosi się w bilansie sektora bankowego. Różnicę między jego aktywami i pasywami stanowi suma kapitału własnego banków komercyjnych i banku centralnego. Zapisuje się ją po stronie pasywów, gdyż jest to zobowiązanie systemu wobec właścicieli banków.

Bilans sektora bankowego jest podstawą do ustalenia, ile pieniędzy znajduje się w gospodarce, a więc podstawową informacją potrzebną do prowadzenia polityki pieniężnej.

BIMBO - Buy In Management Buyout

Wykup przedsiębiorstwa przez członków obecnego zarządu oraz managerów spoza firmy. Transakcje BIMBO zwykle zwiększają efektywność działania przedsiębiorstwa, gdyż managerowie z wewnątrz firmy mają dobre rozeznanie w jej sytuacji i specyfice, natomiast managerowie spoza niej mogą wnieść nowe, świeże spojrzenie i wartościowe doświadczenia zdobyte gdzie indziej.

Biuro maklerskie

Specjalistyczna instytucja świadcząca usługi pośrednictwa i doradztwa w zakresie zakupu i sprzedaży walorów notowanych na giełdzie papierów wartościowych lub innym rynku regulowanym (np. giełdzie towarowej)

Blacka Scholesa model

Jeden z najbardziej popularnych modeli służących do wyceny opcji. Wykorzystuje własności statystyczne cen walorów na rynku, nie bazuje na informacjach o charakterze fundamentalnym.

Bloomberg

Serwis komputerowy, umożliwiający elektroniczne zawieranie transakcji na rynkach finansowych oraz dostarczający wszechstronnych informacji z rynków finansowych na całym świecie.

Blue Chip

Notowane na giełdzie walory dużej i stabilnej firmy, o znacznym udziale w kapitalizacji rynku. Akcje takich firm są chętnie nabywane przez inwestorów preferujących bezpieczeństwo i stabilność.

Bon skarbowy

Krótkoterminowy (ważny krócej niż rok) dłużny papier wartościowy emitowany przez państwo celem sfinansowania bieżącego deficytu budżetowego. W Polsce istnieją weksle dwudniowe, trzydniowe lub o dłuższym okresie ważności: 1, 2, 4, 8, 13, 26, 39, 52 tygodnie.

Breakeven point

Zrównanie przychodów z kosztami poniesionymi na uruchomienie przedsięwzięcia inwestycyjnego; moment od którego przedsięwzięcie zaczyna przynosić zyski.

Brent (rodzaj ropy naftowej)

Rodzaj lekkiej ropy naftowej, zawierającej ok. 0.37% siarki. Jej skład dobrze się sprawdza przy produkcji benzyn oraz produktów średnich frakcji procesu destylacji. Cena ropy typu Brent na światowych giełdach stanowi punkt odniesienia dla cen innych gatunków ropy, co w praktyce oznacza, że jest to najważniejszy gatunek ropy naftowej.

Budżet państwa

Budżet państwa stanowi najważniejszą część dochodów i wydatków sektora finansów publicznych. Jest to roczny plan dochodów i wydatków instytucji szczebla centralnego (tzn. instytucji rządowych), nazywany też często planem finansowym państwa.

Budżet państwa uchwalany jest corocznie przez parlament w formie Ustawy Budżetowej. Według Konstytucji RP jest to jedyna ustawa, w stosunku do której prezydent nie ma prawa veta. Specjalną rolę Ustawy Budżetowej w systemie prawnym RP umacnia również fakt, że w przypadku jej nieuchwalenia w odpowiednim czasie prezydent ma prawo rozwiązać parlament i ogłosić przedterminowe wybory. Ustawa budżetowa uznawana jest za najważniejszy po konstytucji akt prawny również w innych krajach OECD.

Budżet państwa składa się z:

* założeń makroekonomicznych, stanowiących (wraz z założeniami co do wysokości stawek podatkowych) podstawę do prognozowania dochodów i wydatków;
* dochodów budżetu państwa, a więc prognozowanych wpływów z tytułu podatków bezpośrednich, podatków pośrednich, opłat celnych oraz innych dochodów (w tym m.in. wpłat z zysku banku centralnego, dywidendy z przedsiębiorstw państwowych, wpłat z budżetu Unii Europejskiej);
* wydatków budżetu państwa, czyli planowanych wydatków na płace pracowników administracji państwowej, zakup towarów i usług, obsługę zadłużenia Skarbu Państwa (długu publicznego powstałego w wyniku emisji skarbowych papierów wartościowych i zaciągnięcia przez instytucje rządowe kredytów i zobowiązań), subwencje i dotacje do innych jednostek i szczebli sektora publicznego oraz do przedsiębiorstw, transfery do gospodarstw domowych, wydatki majątkowe (głównie inwestycje publiczne);
* przewidywanego wyniku budżetu państwa (w przypadku wyższych wydatków niż dochodów deficytu budżetowego, w odwrotnej sytuacji nadwyżki budżetowej);
* sposobów sfinansowania deficytu budżetu (upoważnienie rządu do emisji skarbowych papierów wartościowych, zaciągania kredytów, realizacji przewidywanych dochodów z tytułu prywatyzacji) państwa lub rozdysponowania nadwyżki budżetowej.

BUX

Indeks cen spółek notowanych na giełdzie papierów wartościowych w Budapeszcie.